DOELSTELLING VAN BELTREES
De inventaris van alle sedert 1987 geregistreerde bomen werd van bij de start onder vorm van een databasebestand, BELTREES, bijgehouden door Arboretum Wespelaar. Dit gegevensbestand wordt permanent bijgewerkt.
Voor elke boom worden volgende gegevens vastgelegd: een uniek identificatienummer, status (gezondheidstoestand), kampioenen rangorde op basis van omtrek, wetenschappelijke naam, omtrek gemeten op 1m50, de hoogte (indien beschikbaar), het jaar van de meting, de locatie (park, gemeente en provincie), opmerkingen (o.a. details over de locatie).
Kampioenbomen meten, waarom en hoe?
Sedert de antieke oudheid heeft de mens records nagestreefd en stond hij in bewondering voor uitzonderlijke prestaties. Of het nu om de Olympische gedachte gaat of het Guinness Book of Records, het uitzonderlijke heeft hem altijd gepassioneerd. Natuurlijk heeft dit een ietwat ridicuul en irriterend karakter. Sommige universiteiten hebben trouwens recent de “graden” voor de studenten afgeschaft! Deze schroom is gelukkig nog niet in de plantenwereld binnengedrongen. Als we een uitzonderlijke boom zien, dan durven we dat nog zeggen. Maar zie, wanneer er twee zo’n bomen zijn, en tenzij we de boom van de buurman kappen, zit er geen andere oplossing op dan zich vergelijksregels op te leggen om twee prachtige bomen van elkaar te onderscheiden.
Methode / Criterium
Schoonheid is moeilijk te evalueren en om een klassement op de bouwen hebben we ons een eenvoudige en kwantificeerbare regel opgelegd: fysieke metingen die gemakkelijk uit te voeren zijn. We hebben de omtrek van bomen gemeten die in goede gezondheid verkeerden en met slechts één enkele stam op 1,5 m hoogte ofwel lager indien de omtrek daar kleiner was. De boom met de grootste omtrek binnen zijn categorie (taxon, park of regio) wordt de kampioen.
Beperkingen
Verschillen in meethoogte: Er kan discussie zijn om te bepalen welke van twee bomen de kampioen is indien de meting op verschillende hoogte gebeurde: de ene boom is klein en zonder veel volume, met 350 cm omtrek op 1 m hoogte (want er is een lage zijtak aanwezig op 1,5 m), de andere, met bv. een mooie kroon en een takvrije stam van 10 m, is gemeten op 1, 5 m en heeft een omtrek van 340 cm. Geen probleem om te bepalen welke boom de mooiste is. Onze regel evenwel bepaalt dat de eerste boom, klein en met een lage zijtak, met 350 cm omtrek de kampioen wordt! Dura lex sed lex.
Verschillen in jaar van meting: Het klassement houdt geen rekening met het jaar van meting. Van twee bomen, de ene met 355 cm omtrek, gemeten in 2002, en de andere met 350 cm, gemeten in 1998, zal de eerste weerhouden worden als de kampioen! Inderdaad, het is waarschijnlijk dat de boom, gemeten in 1998, vier jaar later om en bij de 360 cm omtrek zal meten. Maar aangezien niemand dit is gaan verifiëren kunnen we hiermee geen rekening houden en is de eerstgenoemde boom de kampioen.
Zeer zeldzame soorten: Een minuscuul, en zelfs weinig merkwaardig boompje kan als kampioen weerhouden zijn alleen al omdat hij de dikste is onder slechts enkele vertegenwoordigers van een zeldzame of weinig in ons land aangeplante soort. Hij verdient respect want, klein of miserabel, hij is zeldzaam en dus interessant voor wie geïnteresseerd is in de groei en ontwikkeling in ons land van bomen uit geheel de wereld.
Onbekende of onnauwkeurig geïdentificeerde taxa: De meest miskende bomen zijn diegene die we niet konden identificeren, hoe mooi en hoe omvangrijk ze ook mogen zijn. Dit komt soms voor bij oude cultivars of hybriden waarvan de naam ons onbekend is en die hierdoor in geen enkele categorie zijn opgenomen: reden temeer om te verifiëren en te determineren.
Niet geklasseerde merkwaardige bomen: Bepaalde interessante bomen, uitgesloten door onze strikte regel (één enkele stam) werden evenwel toch opgenomen in de gegevensbank en sommige hiervan figureren meer bepaald in de lijst met bomen van 8 m omtrek en meer (tabel IV). Deze boomreuzen vertakken meestal vanaf de basis in verschillende stammen.